Mặc dù thông báo này có thể khiến chứng khoán Mỹ đi theo hai hướng trong tuần này, các cuộc đàm phán sau đó có thể sẽ tạo ra những đợt biến động kéo dài nhiều năm.

Hãy xem xét tiền lệ từ các cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ, Mexico và Canada. Hơn tám năm trước, Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống phần lớn nhờ lời hứa sẽ hủy bỏ hoặc đàm phán lại Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA), đã hỗ trợ thương mại giữa ba quốc gia kể từ năm 1994. Tương tự như "thuế đối ứng" hôm nay, thị trường đã hoang mang về NAFTA vào khoảng thời gian từ Ngày Bầu cử cho đến đầu năm 2017. Đến tháng 8 năm 2017, khi các bên ngồi xuống để chính thức đàm phán lại NAFTA, những lời mở đầu ấm áp từ các thành viên đoàn đàm phán đã khiến nhiều người tham gia thị trường nghĩ rằng họ có thể ngừng lo lắng về thương mại Bắc Mỹ. Nhưng đàm phán không bao giờ đơn giản, ngay cả khi chỉ liên quan đến ba nhóm chính trị.

Năm 2018, ngay khi các cuộc đàm phán NAFTA có vẻ đang tiến triển, Tổng thống Trump bất ngờ quyết định áp thuế đối với thép và nhôm nhập khẩu từ Mexico và Canada, đảo ngược quyết định miễn thuế đối với hai quốc gia này. Tình hình càng trở nên căng thẳng khi chính quyền Trump thông báo về cuộc điều tra theo Điều 232 đối với các mặt hàng ô tô nhập khẩu – một bước đi có thể dẫn đến việc áp thuế đối với ngành công nghiệp ô tô của Mexico. Sau đó, vào tháng 6 năm 2018, Trump tiếp tục làm căng thẳng thêm các cuộc đàm phán bằng cách công kích Thủ tướng Canada lúc bấy giờ, Justin Trudeau, trên Twitter. Trong cuốn sách No Trade Is Free, thậm chí Robert Lighthizer, Đại diện Thương mại Mỹ thời điểm đó của Trump, cũng nói rằng NAFTA "đang treo lơ lửng".

Đó là năm thứ hai trong các cuộc đàm phán NAFTA, đồng thời trùng với sự biến động mạnh của thị trường chứng khoán Mỹ. Mặc dù cải cách thuế đã hỗ trợ tâm lý nhà đầu tư vào năm 2017, nhưng kịch bản NAFTA mới vào năm 2018 lại kết hợp với các quyết định thuế quan của Trump đối với các quốc gia như Trung Quốc. Chỉ số S&P 500 đã trải qua một đợt điều chỉnh vào tháng 2, đi ngang trong nhiều tháng và gần như rơi vào thị trường gấu vào tháng 12. Cả năm đều chứng kiến sự tăng vọt của Chỉ số VIX, một thước đo sự biến động và còn được gọi là "chỉ số sợ hãi".

Con Đường Gập Ghềnh Đến USMCA: Các cuộc đàm phán trước đây với Mexico và Canada đã gây ra nhiều biến động

Cuối cùng, Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada đã được ký kết và có hiệu lực vào năm 2020, sau một con đường dài đầy thử thách qua ba cơ quan lập pháp. (Trump đã mở lại cuộc chiến thương mại với cả hai quốc gia này, chứng tỏ rằng không có thỏa thuận nào là an toàn).

Giờ đây, hãy tưởng tượng bạn phải đối mặt với nhiều đối tác hơn gấp vài lần. Trong một cuộc phỏng vấn trên Fox Business, Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Nhà Trắng Kevin Hassett đã đề cập đến 10-15 quốc gia mục tiêu "chiếm tỷ lệ thâm hụt thương mại một nghìn tỷ đô la và họ có cả rào cản phi thuế quan lẫn thuế quan lớn". Nếu mục tiêu vào ngày 2 tháng 4 thực sự bắt đầu được đàm phán, thì chắc chắn sẽ bắt nguồn từ những bất đồng cơ bản. Sự tương xứng trong thương mại có ý nghĩa khác nhau đối với mỗi người. Trong một số trường hợp, Mỹ thực sự có thể ngồi xuống và thảo luận các thỏa thuận song phương trong đó "bạn cắt giảm thuế của bạn và chúng tôi cắt giảm thuế của chúng tôi". Nhưng Tổng thống Trump và các trợ lý của ông cũng đã nói rằng các đề xuất thuế đối ứng của họ có thể tính đến thuế giá trị gia tăng (VAT) và một loạt các "rào cản phi thuế quan" khác, bao gồm các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm khiến các nhà sản xuất Mỹ gặp khó khăn khi xuất khẩu. Trong nhiều trường hợp, đây là các chính sách do các cơ quan lập pháp của các quốc gia chủ quyền quyết định, không phải là lá bài mặc cả trong một thỏa thuận kiểu Trump.

Tương tự, VAT là một phần quan trọng trong mô hình doanh thu của các chính phủ. Tại châu Âu, mục tiêu của Trump là buộc các quốc gia chi nhiều tiền hơn cho quốc phòng, điều này hoàn toàn mâu thuẫn với việc yêu cầu họ từ bỏ một trong những nguồn thu chủ yếu của họ. Việc giảm VAT sẽ gặp rủi ro tài chính lớn đối với hầu hết các chính phủ châu Âu (và họ không nên phải làm vậy vì VAT hoàn toàn phù hợp với thương mại quốc tế công bằng). Nếu Mỹ muốn khẳng định quan điểm yếu ớt rằng VAT tạo ra sân chơi không công bằng, họ chỉ cần áp dụng một hệ thống VAT của riêng mình (đọc thêm về vấn đề này).

Các cuộc đàm phán về bất kỳ vấn đề nào trong số này đều liên quan đến vô số lớp phức tạp: các nhóm lợi ích nước ngoài, các cơ quan lập pháp nước ngoài và lịch trình bầu cử nước ngoài, v.v. Chưa kể đến nền kinh tế Mỹ đang gặp khó khăn và các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm 2026.

Theo các nhà kinh tế của Goldman Sachs Group Inc., một sự điều chỉnh tương đối đơn giản để tính đến sự chênh lệch thuế quan toàn cầu có thể làm tăng tỷ lệ thuế nhập khẩu toàn cầu lên khoảng 1-2 điểm phần trăm. Xét toàn diện, đó sẽ là một kết quả mà các thị trường và nền kinh tế toàn cầu có thể học cách chấp nhận ở thời điểm hiện tại.

Tuy nhiên, bất kỳ điều gì vượt quá con số này sẽ chuẩn bị cho chúng ta một cuộc xung đột và đàm phán lâu dài và khó đoán. Dự báo tốt nhất của Goldman là các rào cản phi thuế quan có thể làm tăng thêm 6 điểm phần trăm vào tỷ lệ thuế hiệu quả. VAT có thể làm tăng thêm 15 điểm phần trăm nữa và các yếu tố liên quan đến tỷ giá có thể làm tăng thêm 15 điểm phần trăm nữa. Như vậy, chúng ta đang tiến vào một vùng lãnh thổ vô cùng đáng sợ.

Trong các phát biểu tại Phòng Bầu dục vào thứ Tư, Trump đã miêu tả thông báo thuế đối ứng sắp tới của ông là "rất khoan dung" và cho biết chính phủ của ông "đang cố gắng giữ nó ở mức khá thận trọng", làm dịu đi thông điệp trước đó về thông báo này. Biết Trump, câu chuyện có thể vẫn thay đổi.

Dự báo thuế của Goldman cho rằng toàn bộ chương trình của Trump sẽ dẫn đến mức tăng tổng cộng 15 điểm phần trăm, bao gồm cả các thuế đã được công bố trước đó.

Nếu thông báo thuế đối ứng của Trump thực sự có mục đích mở ra các cuộc đàm phán trên toàn cầu, chúng ta nên chuẩn bị cho một thời gian dài của các trò chơi chiến thuật, với các nhà đầu tư sẽ phải đoán ra mọi bước đi. Dù thế nào đi nữa vào thứ Tư, việc buông lỏng cảnh giác là một sai lầm.