Kinh tế Mỹ thu hẹp lần đầu tiên kể từ năm 2022 do nhập khẩu tăng vọt

Nguyễn Tuấn Đạt
Junior Analyst
Nền kinh tế Mỹ đã thu hẹp trong đầu năm nay, lần đầu tiên kể từ năm 2022, do làn sóng nhập khẩu ồ ạt trước khi áp thuế và mức chi tiêu tiêu dùng vừa phải – dấu hiệu ban đầu cho thấy tác động lan tỏa từ chính sách thương mại của Tổng thống Donald Trump.

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) đã điều chỉnh theo lạm phát của Mỹ giảm 0.3% theo tỷ lệ hàng năm trong quý I, thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng trung bình khoảng 3% trong hai năm trước đó, theo ước tính ban đầu của chính phủ công bố hôm thứ Tư.
Dữ liệu này cho thấy các công ty đã vội vã nhập hàng hóa trước khi các mức thuế quan lớn được áp dụng, xuất khẩu ròng làm giảm gần 5 điểm phần trăm khỏi GDP – mức lớn nhất từng được ghi nhận, theo báo cáo của Cục Phân tích Kinh tế. Sự sụt giảm trong chi tiêu của chính phủ liên bang cũng ảnh hưởng tiêu cực đến con số này.
Chi tiêu tiêu dùng – chiếm khoảng hai phần ba GDP – tăng với tốc độ 1.8%, mức yếu nhất kể từ giữa năm 2023 nhưng vẫn cao hơn dự báo của các nhà kinh tế. Thước đo nhu cầu cơ bản trong nền kinh tế vẫn vững chắc, nhờ mức tăng trưởng nhanh nhất trong chi tiêu cho thiết bị doanh nghiệp kể từ năm 2020.
Số liệu GDP mới nhất cho thấy nhập khẩu đã tăng vọt 41.3% theo tỷ lệ hàng năm – mức tăng lớn nhất trong gần năm năm. Vì hàng hóa và dịch vụ nhập khẩu không được sản xuất trong nước, chúng bị trừ khỏi GDP. Các nhà kinh tế cho rằng mức thâm hụt thương mại mở rộng đột biến này sẽ đảo chiều trong quý II.
Nhìn về phía trước, nhiều nhà kinh tế dự đoán rằng thuế quan cao hơn sẽ gây ra cú sốc cung, làm khó cho các doanh nghiệp và dẫn đến suy giảm nhu cầu. Người tiêu dùng cũng ngày càng lo ngại rằng thuế quan sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường lao động và làm tăng chi phí sinh hoạt.
Hiện tại, các nhà dự báo cho rằng xác suất Mỹ rơi vào suy thoái trong năm tới là gần 50-50.
Thông thường, hàng nhập khẩu sẽ được chuyển đến các kho hoặc thẳng đến cửa hàng. Tuy nhiên, báo cáo cho thấy hàng tồn kho của doanh nghiệp đã đóng góp 2.25 điểm phần trăm vào GDP trong quý này – mức cao nhất kể từ cuối năm 2021. Lượng hàng nhập khẩu dồn dập gần đây có thể sẽ chuyển thành tồn kho cao hơn trong các tháng tới và, cùng với việc thâm hụt thương mại thu hẹp, có thể thúc đẩy GDP quý II.
Do biến động trong thương mại và hàng tồn kho đôi khi làm sai lệch số liệu GDP tổng thể, các nhà kinh tế thường ưa thích nhìn vào doanh số cuối cùng đối với người mua trong nước tư nhân như một chỉ báo chính xác hơn về nhu cầu. Chỉ số này đã tăng với tốc độ 3% trong quý I sau khi tăng 2.9% theo tỷ lệ hàng năm vào cuối năm 2024.
Tăng trưởng trong chi tiêu tiêu dùng chủ yếu đến từ chi tiêu cho dịch vụ và sự phục hồi trong hàng hóa không bền.
Một số khảo sát về tâm lý người tiêu dùng đã sụt giảm mạnh, làm dấy lên nghi ngờ về khả năng hộ gia đình tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Những người có thu nhập thấp đang gặp khó khăn với giá cả cao, trong khi những người giàu hơn bị ảnh hưởng bởi sự sụt giảm của thị trường chứng khoán trong năm nay.
Trong khi đó, đầu tư doanh nghiệp vào thiết bị đã tăng với tốc độ 22.5% theo tỷ lệ hàng năm. Bên cạnh sự gia tăng trong giao hàng máy bay thương mại sau khi cuộc đình công tại Boeing kết thúc, sản lượng thiết bị xử lý thông tin và máy tính cũng tăng mạnh.
Các nhà kinh tế cũng nhận định rằng thuế quan sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến đầu tư tài sản cố định, và các công ty trong mùa báo cáo lợi nhuận hiện nay cũng thừa nhận con đường phía trước cho người tiêu dùng sẽ đầy thách thức.
Các công ty như Tractor Supply và nhà sản xuất thiết bị gia dụng Whirlpool là một trong số những doanh nghiệp cho biết chi tiêu tùy ý và doanh số hàng đắt tiền đã yếu đi gần đây. Nhiều lãnh đạo nhấn mạnh sự sụp đổ trong niềm tin tiêu dùng và khả năng người dân sẽ chi tiêu cẩn trọng hơn.
“Thật khó tưởng tượng được một bối cảnh thị trường hỗn loạn hơn những gì chúng tôi đã trải qua trong vài tháng vừa qua,” Richard Westenberger, giám đốc tài chính kiêm giám đốc vận hành của hãng sản xuất quần áo trẻ em Carter’s, cho biết trong cuộc họp báo cáo lợi nhuận ngày 25 tháng 4.
Báo cáo GDP cũng cho thấy chi tiêu chính phủ đã giảm 1.4%, lần giảm đầu tiên kể từ năm 2022, bị kéo xuống bởi mức cắt giảm 8% trong chi tiêu quốc phòng. Ông Trump đã tạm dừng viện trợ quân sự cho Ukraine hồi tháng trước.
Trong khi đó, một thước đo lạm phát cơ bản được theo dõi sát sao đã tăng tốc lên mức 3.5% trong quý I – mức cao nhất trong một năm. Dữ liệu chi tiết về lạm phát và chi tiêu tiêu dùng trong tháng 3 sẽ được công bố vào sáng nay.
Sự không chắc chắn về tác động của thuế quan đối với lạm phát cũng như nền kinh tế rộng lớn hơn đang đặt Cục Dự trữ Liên bang (Fed) vào tình thế khó khăn. Các nhà hoạch định chính sách cho biết họ chưa vội hạ lãi suất cho đến khi có thêm rõ ràng về tác động của các chính sách từ Nhà Trắng.
Mặc dù chính quyền Trump đã tạm hoãn trong 90 ngày đối với một số mức thuế nghiêm ngặt được công bố hồi đầu tháng, mức thuế quan hiệu lực hiện tại của Mỹ đang ở khoảng 23% – mức cao nhất trong hơn một thế kỷ, theo Bloomberg Economics. Thêm vào đó là các miễn trừ đối với một số mức thuế đã được công bố trước đó, càng làm tăng thêm sự bất định.
Tổng thống và các cố vấn kinh tế của ông coi thuế quan là công cụ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dài hạn thông qua việc phục hồi ngành sản xuất. Ông Trump cũng hy vọng thúc đẩy xuất khẩu, xóa thâm hụt thương mại với các đối tác, tăng thu ngân sách và củng cố an ninh quốc gia.
Bloomberg