Một vụ ám sát bởi một kẻ đơn độc với khẩu súng trường không nhất thiết cho chúng ta biết về việc liệu nước Mỹ có đang đứng trước nguy cơ rơi vào vực thẳm chính trị hay không. Động cơ của những kẻ mưu sát tiềm tàng cũng không nhất thiết phản ánh sự chia rẽ đảng phái của một thời đại nhất định. Chúng ta cũng không thể khẳng định chắc chắn rằng vụ mưu sát này đã đảm bảo chiến thắng trong cuộc bầu cử 2024 cho Donald Trump và người đồng tranh cử J.D. Vance - chắc chắn những bước ngoặt bất ngờ trong thời kỳ Trump cầm quyền đã khiến chúng ta không thể tự tin như vậy.

Sau khi trải qua tám năm của thời kỳ đó, có thể đưa ra một nhận định khái quát về những khoảnh khắc khi Trump nghiêng đầu một chút và theo đúng nghĩa đen là tránh được viên đạn, ngã xuống đẫm máu rồi đứng dậy với nắm đấm giơ cao, như biểu tượng của sự thách thức. Cảnh tượng vào tối thứ Bảy ở Pennsylvania là sự khẳng định vị thế của Trump như một người đàn ông của số phận, một nhân vật như bước ra từ tác phẩm của Hegel hay Thomas Carlyle hoặc một triết gia lịch sử dài dòng nào đó của thế kỷ 19, một nhân vật được các vị thần may mắn chạm đến theo cách vượt qua các quy tắc thông thường của chính trị.

Trong tác phẩm của Hegel, vĩ nhân lịch sử được hiểu là một nhân vật "có mục tiêu cá nhân bao gồm những vấn đề lớn lao là ý chí của thế giới". Mẫu hình của Hegel là Napoleon, nhà phiêu lưu người Corsica, người tìm kiếm quyền lực cá nhân và vinh quang quân sự đã lan truyền tư tưởng về Cách mạng Pháp, phá vỡ các chế độ cũ của châu Âu và mở đường cho thời đại hiện đại.

Đối với Hegel, vai trò của vĩ nhân về cơ bản là tiến bộ. Ông ta đang phát triển hoặc tiết lộ một sự thật nào đó trước đây bị che giấu, đẩy nền văn minh tiến tới giai đoạn phát triển tiếp theo, đôi khi phạm tội hoặc chà đạp lên những điều thiêng liêng nhưng luôn phục vụ cho một mục tiêu cao cả hơn, những ý định đang dần mở ra của một quá trình thiêng liêng.

Theo những cách khác nhau, chủ nghĩa bảo thủ và tự do của Mỹ đã đặt những hy vọng kiểu Hegel vào Ronald Reagan và Barack Obama, cả hai đều là những nhân vật dường như hiện thân cho tầm nhìn lạc quan vĩ đại về cách thức tương lai toàn cầu sẽ diễn ra.

Nhưng nếu sự tiến bộ không phải là tuyến tính, và mục đích của thế giới phức tạp hơn so với sự lạc quan của Tin Lành tự do mong đợi thì sao? Nếu một thời đại đang suy tàn thay vì sống còn thì sao? Nếu không có giai đoạn chính trị tiếp theo cho sự phát triển của một nền văn minh thì sao? Nếu sự trì trệ và lặp lại thống trị thì sao? Khi đó, một người đàn ông của số phận trông như thế nào?

Tôi nghĩ chúng ta phải nói rằng như Donald Trump: một người đàn ông có sức thu hút đáng chú ý, niềm tin tư tưởng hạn chế và lòng ham muốn trần trụi, được thúc đẩy bởi lòng kiêu hãnh bị tổn thương không kém gì tham vọng kiểu Napoleon, người đã trở thành hiện thân của chủ nghĩa dân túy nổi loạn đã làm thay đổi nền chính trị thời đại của ông và lật đổ hoặc làm suy yếu các thể chế hiện có.

Không chỉ là một biểu tượng, mà còn là một biểu tượng hoàn hảo, hoàn hảo hơn tất cả những nhà lãnh đạo dân túy hàng đầu khác. Từ Viktor Orban đến Javier Milei hay người đồng hành tranh cử mới được chọn của chính Trump, họ thường có những tư tưởng cụ thể và thế giới quan tương đối rõ ràng. Trong khi đó, những người theo chủ nghĩa dân túy thực sự lại linh hoạt, cơ hội và dễ thay đổi hơn, chắc chắn về kẻ thù của mình hơn là các cam kết chính sách. Nói cách khác, giống Trump hơn: Ông là nguyên mẫu của một hiện tượng toàn cầu chính xác vì ông đưa ra điều gì đó ít mạch lạc và dễ đoán hơn, mơ hồ và dựa trên cảm xúc hơn so với các nhân vật khác trong phong trào cánh hữu quốc tế.

Nhưng vị thế nguyên mẫu đó vượt xa bản chất của thời đại dân túy. Trump là một "ứng cử viên của sự hỗn loạn", như Jeb Bush từng nói, người mà đối với ông, sự hỗn loạn là một cái thang và sự đối lập chính trị thông thường là một trở ngại tương đối dễ vượt qua. Ông không thể hiện nhiều sự quan tâm đến việc học hỏi hay tìm hiểu sâu về các vấn đề nhưng lại rất giỏi trong việc sử dụng và chi phối các phương tiện truyền thông phổ biến để thu hút sự chú ý của công chúng và truyền bá thông điệp của mình: các tin đồn, tin tức truyền hình cáp, truyền hình thực tế, mạng xã hội. Ông đại diện cho mặt tối của tính cách người Mỹ - không phải là chính khách kiểu Lincoln mà là kẻ lừa đảo, kẻ lang băm, người nổi tiếng trên các tờ báo lá cải - vào thời điểm quyền lực và tham nhũng của Mỹ đan xen vào nhau. Và ông là một người được ban phước, đặc biệt là trong cuối tuần vừa qua, với vận may phi thường, siêu nhiên.

Phẩm chất cuối cùng này được một số người ủng hộ Trump coi là bằng chứng của sự ưu ái thiêng liêng và coi lý do để ủng hộ ông tuyệt đối. Nhưng đây là một cách diễn giải quá mức. (Một số nhân vật lịch sử đáng chú ý cũng đã thoát khỏi những vụ ám sát một cách như có phép màu) Người đàn ông của số phận có thể đại diện cho một thử thách đối với xã hội của mình, một hình thức trừng phạt, một sự phơi bày điểm yếu và sự suy tàn - trong trường hợp đó, nghĩa vụ của bạn không phải là ủng hộ ông ta vô điều kiện, mà là cố gắng nhận ra vai trò lịch sử mà ông ấy đang đóng và đưa ra phản ứng phù hợp với những gì đang bị xáo trộn hoặc vạch trần.

Nhưng sự nhận biết đó là cần thiết. Tại sao lại nói về Trump bằng những thuật ngữ khái quát như vậy, có thể nói, đưa Chúa và lịch sử vào và xây dựng ông ta thành thứ gì đó hơn cả một kẻ lừa đảo và một kẻ mị dân? Bởi vì nếu không, bạn sẽ không đối mặt với thực tế. Người đàn ông này đã sống sót sau những điều ô nhục và vô số trải nghiệm cận kề cái chết về mặt chính trị, ông ta đang chuẩn bị cho sự trở lại vĩ đại nhất trong lịch sử chính trị Mỹ, ông ta vừa biến một vụ mưu sát thành một bức tranh Phục hưng về sự thách thức đẫm máu... bạn hoặc nhìn nhận ông ta như một nhân vật của thời đại hoặc bạn không hề nhìn thấy ông ta.

Nhiều người đã mắc sai lầm, không phải vì đánh giá thấp Trump lúc đầu (hầu như mọi người đều làm vậy) mà vì liên tục cố gắng nhìn xa hơn ông ta. Họ tưởng tượng một thế giới mà sức hút chính trị của Trump tự nhiên giảm dần, và câu chuyện chính trị sẽ dần được bình thường hóa hơn - chẳng hạn như trong một cuộc đối đầu tổng thống giữa Joe Biden và Ron DeSantis. Thậm chí có những bài viết về nhiệm kỳ thứ hai tiềm năng của ông, xuất hiện vào buổi sáng của vụ mưu sát, kết thúc bằng một viễn cảnh ảo tưởng về một Trump què, dần mờ nhạt khỏi ánh đèn sân khấu trong nhiệm kỳ thứ hai của mình.

Tuy nhiên, có vẻ như mọi chuyện sẽ không diễn ra theo cách đó. Trump có thể bị đánh bại; rốt cuộc, Napoleon, con người lịch sử của Hegel, đã bị đánh bại, và Hegel cho rằng những nhân vật lịch sử thế giới đều định mệnh "rơi xuống như những vỏ rỗng từ cái hạt" khi mục đích của họ đã được thực hiện.

Nhưng để đánh bại ông ta - lưu ý cho các đảng viên Dân chủ của Biden - họ phải làm nhiều hơn, đi xa hơn, mạo hiểm nhiều hơn, trở thành điều gì đó mà chính họ không ngờ tới. Bởi vì trong cuộc đấu tranh với một người đàn ông của số phận, không có sự bình thường nào được chấp nhận.

Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả Ross Douthat từ The NewYork Times