Xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Hoa Kỳ chiếm 30% GDP trong năm ngoái, mức cao nhất trong số các đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ, theo đánh giá của Reuters dựa trên dữ liệu công khai. Tỷ trọng lớn này khiến Việt Nam dễ bị tác động bởi các biện pháp thuế quan trả đũa từ Washington.

Làn sóng đầu tư nước ngoài vào Việt Nam bùng nổ sau khi chính quyền Trump phát động cuộc chiến thương mại với Trung Quốc vào năm 2018. Để né tránh thuế quan từ Mỹ, nhiều tập đoàn đa quốc gia đã chuyển nhà máy từ Trung Quốc sang Việt Nam, biến quốc gia Đông Nam Á này thành điểm đến thay thế chiến lược.

Hiện nay, Việt Nam là “cứ điểm sản xuất” lớn của các tập đoàn hàng đầu như Samsung Electronics (Hàn Quốc) và Foxconn (Đài Loan). Nhiều ông lớn Mỹ như Apple, Intel và Nike cũng đã đặt niềm tin vào Việt Nam, biến nơi đây thành trung tâm sản xuất quan trọng cho các mặt hàng xuất khẩu sang Mỹ.

Dòng vốn đầu tư mạnh mẽ đã giúp Việt Nam vươn lên thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời thắt chặt hơn nữa mối quan hệ kinh tế với Hoa Kỳ. Theo dữ liệu hải quan Việt Nam, hiện có tới 29% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam hướng đến thị trường Mỹ.

Theo số liệu từ Liên Hợp Quốc, năm ngoái, Việt Nam đạt kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sang Hoa Kỳ trị giá 142.4 tỷ USD, trở thành đối tác xuất khẩu lớn thứ sáu của Mỹ, sau Mexico, Trung Quốc, Canada, Đức và Nhật Bản.

Đáng chú ý, kim ngạch xuất khẩu này chiếm khoảng 30% GDP của Việt Nam (468 tỷ USD theo ước tính của IMF), mức tỷ lệ cao nhất trong số các đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ. Trong khi đó, Mexico là quốc gia đang đối mặt với nguy cơ bị áp thuế 25% theo đe dọa từ cựu Tổng thống Donald Trump, cũng có mức độ phụ thuộc đáng kể khi xuất khẩu sang Mỹ chiếm 27.6% GDP, dù giá trị xuất khẩu cao gấp hơn ba lần Việt Nam.

So với hai nền kinh tế lớn khác, tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ chỉ chiếm 2.5% GDP của Trung Quốc và 3.7% GDP của Nhật Bản.

Sự phụ thuộc lớn này khiến Việt Nam trở nên đặc biệt dễ tổn thương trong bối cảnh Washington xem xét áp dụng các biện pháp thuế quan trả đũa theo yêu cầu của ông Trump, dự kiến hoàn thiện vào tháng 4. Mối lo ngại càng gia tăng khi Việt Nam đang duy trì mức thặng dư thương mại lớn với Mỹ. Năm ngoái, Việt Nam là quốc gia có thặng dư thương mại cao thứ tư với Hoa Kỳ, chỉ sau Trung Quốc, Liên minh châu Âu và Mexico, theo số liệu của Mỹ.

Bên cạnh đó, Việt Nam còn đáp ứng nhiều tiêu chí khiến nước này có nguy cơ bị áp thuế theo quy định của Nhà Trắng. Sayaka Shiba, chuyên gia cấp cao tại công ty nghiên cứu BMI, nhận định: “Việt Nam có mức thuế nhập khẩu cao hơn Mỹ, áp dụng thuế giá trị gia tăng (VAT), duy trì các rào cản phi thương mại và đang nằm trong danh sách theo dõi khả năng thao túng tiền tệ của Hoa Kỳ.”