Tia sáng cuối đường hầm: Kinh tế toàn cầu sắp thoát khỏi bế tắc?

Tia sáng cuối đường hầm: Kinh tế toàn cầu sắp thoát khỏi bế tắc?

Quỳnh Chi

Quỳnh Chi

Junior Editor

15:22 24/07/2024

Lần đầu tiên trong hai thập kỷ, có lý do để lạc quan rằng các nền kinh tế tiên tiến có thể thoát khỏi tình trạng tăng trưởng thấp kéo dài.

Trong một thời gian dài, tăng trưởng không đủ đã làm suy yếu phúc lợi kinh tế, làm yếu cơ cấu tài chính công vốn đã mong manh, làm trầm trọng thêm bất bình đẳng và gây khó khăn cho việc giải quyết các mối đe dọa toàn cầu như biến đổi khí hậu và đại dịch.

Nguồn gốc của vấn đề này có thể được đã bắt đầu từ những năm đầu thế kỷ. Thay vì tập trung vào các cải cách cơ cấu nâng cao năng suất, nhiều quốc gia đã coi dịch vụ tài chính như một lối tắt để tăng trưởng. Một số thậm chí hành động như thể tài chính là giai đoạn tiếp theo của sự phát triển tư bản chủ nghĩa - sau nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ.

Mối quan hệ này dẫn đến việc các cơ quan quản lý áp dụng cách tiếp cận "nhẹ nhàng" và các quốc gia cạnh tranh quyết liệt để trở thành trung tâm tài chính quốc tế. Ít ai lo ngại về sự tách rời giữa tài chính ngày càng mở rộng và nền kinh tế - cho đến khi mối quan hệ này trở nên không bền vững, đỉnh điểm là cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Thay vì coi cuộc khủng hoảng là bằng chứng của những thất bại cơ cấu, nhiều nhà hoạch định chính sách chọn cách ứng phó theo chu kỳ - hay chữ T thứ ba trong phương châm “timely, targeted and temporary” (tạm dịch là "kịp thời, có mục tiêu và tạm thời"). Khi thiếu động lực tăng trưởng mới, thâm hụt ngân sách và bảng cân đối kế toán của các Ngân hàng Trung ương đã mở rộng với quy mô lớn hơn nhiều so với dự đoán. Trong khi đó, các biện pháp tăng năng suất chỉ được thực hiện rời rạc, thiếu nhất quán và thiếu khuôn khổ chiến lược.

Sau khi gánh chịu hậu quả, ngày càng nhiều chính phủ đang đặt tăng trưởng lên đầu chương trình nghị sự. Điều này được minh họa rõ nét nhất qua "sứ mệnh tăng trưởng" của chính phủ Anh mới và việc khẩn trương thực hiện các biện pháp "tháo bỏ lực cản". Chính quyền mới của Mỹ có khả năng sẽ làm theo.

Sự phát triển này chỉ là một phần lý do để lạc quan hơn về tăng trưởng trung hạn. Phần còn lại là nhận thức rằng việc tháo bỏ lực cản cần đi kèm với sự xuất hiện của những động lực tăng trưởng mới mạnh mẽ cho tương lai; và có đủ bằng chứng khoa học cho thấy những động lực như vậy không chỉ có thể mà còn rất có khả năng xuất hiện.

Dường như hàng năm đều có những đổi mới ấn tượng trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, khoa học đời sống và năng lượng bền vững. Mỗi đổi mới không chỉ cải thiện "cái gì" chúng ta làm mà còn cả "cách" chúng ta làm. Xu hướng này được thúc đẩy bởi nguồn tài chính dồi dào từ khu vực tư nhân, chuyên môn con người đáng kể và sức mạnh máy tính ngày càng tăng.

Cùng với những yếu tố thúc đẩy này, còn có các nguồn tăng trưởng tiềm năng khác từ việc tái cơ cấu các lĩnh vực cụ thể, tạo ra hiệu ứng lan tỏa có lợi cho nền kinh tế rộng lớn hơn. Đó là các lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, an ninh lương thực và quốc phòng, nơi có phạm vi đáng kể để đạt được lợi ích năng suất trực tiếp và gián tiếp.

Sự lạc quan này không phải không có thách thức. Mỗi động lực tăng trưởng mới đều có thuộc tính 80/20 - với tác động tiềm năng 80% tích cực nhưng cũng có 20% khả năng hậu quả tiêu cực. Thách thức là khai thác những lợi ích đầy hứa hẹn trong khi quản lý rủi ro. Ở các quốc gia khác nhau, bối cảnh hành vi sẽ làm nghiêng cán cân này. Ví dụ, ở Mỹ, các nhà đổi mới có thể có xu hướng tập trung hoàn toàn vào 80% lợi ích tiềm năng. Ở châu Âu, các nhà quản lý có thể bị tê liệt trước 20% rủi ro.

Một thách thức khác là tránh lặp lại sai lầm của toàn cầu hóa, khi chúng ta đã bỏ qua những hậu quả về phân phối thu nhập. Chúng ta cần nhấn mạnh sớm và liên tục rằng những đổi mới công nghệ mới có tiềm năng hỗ trợ người lao động, thay vì chỉ tập trung vào nguy cơ mất việc làm. Để làm được điều này, cần có những nhà lãnh đạo có tầm nhìn xa. Họ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều hướng một thế giới đang bị chia rẽ, nơi cơ hội hợp tác cùng có lợi đang nhường chỗ cho sự phân tách và phân mảnh.

Tuy nhiên, dù những thách thức này là có thật, chúng vẫn chưa đủ để làm giảm sự lạc quan. Tiềm năng tăng trưởng đột phá là có thật và đầy hứa hẹn.

Trong nhiều năm qua, có những lo ngại rằng thế hệ hiện tại đang để lại cho con cháu một thế giới tăng trưởng chậm, bất bình đẳng trầm trọng, dịch vụ công suy yếu, nợ nần chồng chất và môi trường bị tàn phá. Nhưng giờ đây, có nhiều hy vọng hơn rằng thế hệ tương lai sẽ có những công cụ mới mạnh mẽ để vượt qua “di sản” tồi tệ này. Nhờ đó, họ có thể tạo ra một thế giới thịnh vượng, bền vững và bình đẳng hơn cho con cháu mình.

Financial Times

Broker listing

Cùng chuyên mục

Số người mất việc vĩnh viễn tăng, tuyển dụng đi xuống — Báo hiệu kinh tế Mỹ đang đối mặt rủi ro suy thoái?
Diệu Linh

Diệu Linh

Junior Editor

Số người mất việc vĩnh viễn tăng, tuyển dụng đi xuống — Báo hiệu kinh tế Mỹ đang đối mặt rủi ro suy thoái?

Báo cáo bảng lương phi nông nghiệp gần đây nhất của Mỹ cho thấy thị trường lao động vẫn giữ được phần lớn sự ổn định bất chấp những biến động do các chính sách thuế quan. Tuy nhiên, một số dấu hiệu đáng lo ngại đang dần lộ diện dưới bề mặt của các chỉ số tích cực.
Liệu Mỹ có thể chấm dứt sự phụ thuộc vào đất hiếm của Trung Quốc trước khi quá muộn?
Diệu Linh

Diệu Linh

Junior Editor

Liệu Mỹ có thể chấm dứt sự phụ thuộc vào đất hiếm của Trung Quốc trước khi quá muộn?

“Kẻ sống trong nhà kính không nên ném đá.” Đây có lẽ là câu nói mà Tổng thống Trump nên suy ngẫm trước khi áp đặt các mức thuế cao lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, bởi Trung Quốc sở hữu thứ mà Mỹ đang rất thiếu và rất cần: khoáng sản đất hiếm — yếu tố thiết yếu trong sản xuất ô tô, robot và các thiết bị quân sự hiện đại.
Trung Quốc: Xuất khẩu chậm lại, giảm phát gia tăng giữa căng thẳng thương mại với Mỹ
Huyền Trần

Huyền Trần

Junior Analyst

Trung Quốc: Xuất khẩu chậm lại, giảm phát gia tăng giữa căng thẳng thương mại với Mỹ

Xuất khẩu Trung Quốc tháng 5 tăng trưởng chậm nhất trong ba tháng (4.8%), chịu tác động từ thuế quan Mỹ, trong khi nhập khẩu giảm mạnh 3.4%. Áp lực giảm phát trầm trọng với CPI giảm 0.1% và PPI giảm 3.3%, mức thấp nhất trong 22 tháng. Bắc Kinh triển khai kích thích kinh tế, nhưng căng thẳng thương mại Mỹ-Trung và đàm phán tại London tiếp tục là tâm điểm.
USD ổn định trước thềm đàm phán thương mại Mỹ-Trung
Huyền Trần

Huyền Trần

Junior Analyst

USD ổn định trước thềm đàm phán thương mại Mỹ-Trung

USD giữ vững so với các đồng tiền chính vào thứ Hai, khi tâm lý lạc quan từ báo cáo việc làm Mỹ bị kìm hãm bởi sự thận trọng trước cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung tại London. Các cuộc thảo luận diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc đối mặt giảm phát và bất ổn thương mại làm suy yếu niềm tin tại Mỹ. Báo cáo lạm phát tháng 5 và chính sách của Fed cũng là tâm điểm chú ý của nhà đầu tư.
Chứng khoán Mỹ tiệm cận đỉnh cũ, thị trường chờ tín hiệu mới
Huyền Trần

Huyền Trần

Junior Analyst

Chứng khoán Mỹ tiệm cận đỉnh cũ, thị trường chờ tín hiệu mới

Chứng khoán Mỹ phục hồi mạnh, với S&P 500 vượt mốc 6,000 điểm lần đầu sau nhiều tháng, khi lo ngại kinh tế tạm lắng xuống. Tuy nhiên, thị trường vẫn đối mặt với nhiều ẩn số từ lạm phát, chính sách thuế quan và nợ công. Báo cáo CPI tháng 5 sẽ là yếu tố quan trọng định hình kỳ vọng lãi suất trước cuộc họp của Fed.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ