Đây là lần đầu tiên kể từ sau cuộc bầu cử tháng 11 của Tổng thống Donald Trump mà tỷ giá tham chiếu của Nhân dân tệ vượt mốc 7.2000 – ngưỡng mà giới đầu tư từ lâu xem là “lằn ranh đỏ mềm”, tượng trưng cho mức độ sẵn sàng của Bắc Kinh trong việc chấp nhận để đồng tiền suy yếu nhằm ứng phó với các sức ép kinh tế.

Bước đi của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) trong việc để tỷ giá vượt qua ngưỡng 7.2000 không đơn thuần là điều chỉnh kỹ thuật – mà là một tín hiệu chiến lược rõ ràng: Bắc Kinh đang sẵn sàng đưa tỷ giá hối đoái vào “kho vũ khí chính sách” nhằm đối phó với sức ép tăng trưởng ngày càng lớn, đặc biệt trong bối cảnh cuộc chiến thương mại với Washington đang bước vào giai đoạn leo thang quyết liệt chưa từng thấy. Như nhận định của bà Becky Liu – Trưởng bộ phận chiến lược vĩ mô Trung Quốc tại ngân hàng Standard Chartered – động thái này “phản ánh sự dịch chuyển trong chế độ điều hành tỷ giá của Trung Quốc, từ khuôn khổ neo cứng sang mô hình phá giá có kiểm soát, với giới hạn mềm quanh mức 7.3500”.

Diễn biến tỷ giá USDCNY

Thời điểm Bắc Kinh phát đi tín hiệu này đặc biệt nhạy cảm. Chỉ một ngày trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tung ra cảnh báo sẽ áp thêm mức thuế nhập khẩu 50% đối với toàn bộ hàng hóa Trung Quốc, nếu Bắc Kinh không lùi bước trước các biện pháp trả đũa. Đáp lại, Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố sẽ “chiến đấu đến cùng”, đồng thời công bố một loạt biện pháp phản công, bao gồm việc áp thuế đối ứng với hàng hóa Mỹ và siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm – nhóm nguyên liệu đầu vào sống còn cho nhiều ngành công nghệ cao trên toàn cầu.

Trong bối cảnh đó, đồng Nhân dân tệ – vốn được kiểm soát chặt bởi chính phủ Trung Quốc – ngày càng thể hiện vai trò như một công cụ phản đòn linh hoạt. Việc để đồng tiền suy yếu giúp tăng tính cạnh tranh cho hàng hóa Trung Quốc trên thị trường quốc tế, góp phần thúc đẩy xuất khẩu – trụ cột tăng trưởng đang bị bào mòn bởi hàng rào thuế quan. Tuy nhiên, con dao này có thể hai lưỡi. Một khi đồng tiền mất giá quá nhanh, nguy cơ dòng vốn tháo chạy khỏi thị trường, niềm tin nhà đầu tư suy giảm và sức ép chính trị từ Washington tăng vọt sẽ là những hệ quả khó lường mà Bắc Kinh phải tính đến.

Ngay sau khi PBoC công bố tỷ giá tham chiếu ở mức thấp nhất kể từ tháng 9, đồng Nhân dân tệ giao dịch ở thị trường quốc tế (offshore yuan) đã lập tức lao dốc, chạm đáy hai tháng. Trong khi đó, thị trường nội địa (onshore yuan) – vốn hoạt động dưới sự giám sát chặt chẽ hơn của chính quyền – dự kiến mở cửa vào lúc 9:30 sáng theo giờ Bắc Kinh. Diễn biến này đang được giới đầu tư toàn cầu theo dõi sát sao, trong bối cảnh ngày càng xuất hiện nhiều đồn đoán rằng Trung Quốc có thể đang bắt đầu một chu kỳ điều chỉnh sâu rộng trong chính sách tỷ giá nhằm ứng phó với cú sốc từ chiến tranh thương mại.

Theo cảnh báo từ Wells Fargo & Co., Trung Quốc có thể chủ động hạ giá đồng tiền của mình tới 15% trong vòng hai tháng như một biện pháp kích thích xuất khẩu và bảo vệ tăng trưởng. Thậm chí, ông Brad Bechtel – Giám đốc toàn cầu về giao dịch ngoại hối tại Jefferies Financial Group Inc. – nhận định xác suất Trung Quốc tiến hành phá giá là 75%. Nếu Bắc Kinh thật sự lựa chọn kịch bản này, ông cho rằng họ sẽ không “đi từng bước nhỏ”, mà thay vào đó có thể “phá mạnh”, với mức điều chỉnh từ 20 đến 30%.

Mặc dù vậy, phần lớn giới phân tích vẫn tỏ ra thận trọng hơn, cho rằng Bắc Kinh sẽ tránh những động thái quá quyết liệt có thể khiến dòng vốn tháo chạy, gây bất ổn thị trường tài chính và thổi bùng căng thẳng địa chính trị. Với kho công cụ chính sách dồi dào trong tay – từ điều chỉnh thanh khoản ngoại hối cho đến phát hành tín phiếu bằng đồng USD ở thị trường nước ngoài – PBoC nhiều khả năng sẽ can thiệp chọn lọc để “làm mượt” đường đi của tỷ giá, thay vì để thị trường rơi vào vòng xoáy hoảng loạn.

Tuy vậy, phần lớn giới phân tích vẫn nghiêng về kịch bản điều chỉnh có kiểm soát – một chiến lược mà Trung Quốc từng nhiều lần áp dụng trong quá khứ nhằm cân bằng giữa hỗ trợ tăng trưởng và duy trì ổn định thị trường tài chính. Bắc Kinh, với kinh nghiệm điều hành dày dạn, đã không ít lần kích hoạt các “van an toàn” như phát hành trái phiếu ngoại tệ ở thị trường quốc tế, điều tiết thanh khoản ngoại hối, hoặc can thiệp gián tiếp thông qua các tổ chức tài chính nhà nước để làm chậm đà suy yếu của Nhân dân tệ. Những công cụ kỹ thuật này cho phép chính quyền vừa linh hoạt điều chỉnh tỷ giá theo hướng có lợi cho xuất khẩu, vừa kiểm soát kỳ vọng thị trường để tránh tâm lý hoảng loạn hay dòng vốn tháo chạy đột biến.

Trong bối cảnh hiện tại, câu hỏi trung tâm được đặt ra là: Trung Quốc sẽ cho phép đồng Nhân dân tệ trượt giá tới đâu? Và liệu PBoC có sẵn sàng kích hoạt một chu kỳ nới lỏng tiền tệ toàn diện để hỗ trợ nền kinh tế trong bối cảnh áp lực cả trong và ngoài nước đang gia tăng?

Câu trả lời cho những câu hỏi này không chỉ định hình triển vọng của Nhân dân tệ trong trung hạn, mà còn có khả năng làm thay đổi cục diện đầu tư toàn cầu. Bởi với vai trò trung tâm trong chuỗi cung ứng thế giới và hệ thống tài chính châu Á, bất kỳ sự dịch chuyển lớn nào trong chính sách tiền tệ và tỷ giá của Trung Quốc đều có thể gây ra hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ tới các thị trường mới nổi, đồng thời buộc các ngân hàng trung ương lớn khác phải điều chỉnh chiến lược để thích nghi với “cơn sóng” từ nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.