Thị trường trái phiếu toàn cầu đang chịu áp lực lớn khi "bond vigilantes" - các nhà đầu tư mong muốn lợi suất cao hơn đối với trái phiếu chính phủ để bù đắp cho lạm phát - bắt đầu tỏ rõ sự không hài lòng trước việc chính phủ các nước tiếp tục vay mượn quá mức. Những nhà đầu tư này không còn muốn trở thành nguồn cung cấp tài chính rẻ mạt cho chính phủ nữa và đang yêu cầu mức lợi suất cao hơn để bù đắp rủi ro ngày càng tăng.

Trước sức ép này, nhiều cơ quan quản lý tài chính trên thế giới đã bắt đầu thận trọng hơn trong việc phát hành nợ, giảm dần lượng trái phiếu phát hành để tránh làm thị trường rung lắc. Tuy nhiên, nguy cơ biến động trên thị trường trái phiếu lan rộng sang các phân khúc tài chính khác vẫn đang ở mức cao, đe dọa tạo ra một cơn sóng lớn trong các thị trường chứng khoán và tiền tệ toàn cầu.

Người đứng đầu bộ phận phát hành trái phiếu của Anh, Jessica Pulay, cho biết bà sẽ dùng nhiều trái phiếu kỳ hạn ngắn hơn để đáp ứng nhu cầu tài chính của đất nước, bởi vì lợi suất trái phiếu kỳ hạn dài đã trở nên cao một cách khó kiểm soát.

Nếu giá trái phiếu suy giảm thêm, các nhà phân tích cho rằng BoE có thể thu hẹp việc bán trái phiếu mà họ đã tích lũy sau cuộc khủng hoảng Covid.

Tại Nhật Bản, câu chuyện tương tự. Lợi suất trái phiếu kỳ hạn dài tăng nhanh trong tuần trước sau khi nhu cầu trong nước đối với những loại trái phiếu này suy yếu nghiêm trọng. Lợi suất trái phiếu 30 năm tăng vọt lên hơn 3% – mức cao nhất trong nhiều thập kỷ, phản ánh sự sụt giảm mạnh về giá trái phiếu.

Thị trường trái phiếu Nhật Bản thường được biết đến là một trong những thị trường ổn định nhất thế giới. Tuy nhiên, tuần trước đã chứng kiến một cơn “động đất” khi lợi suất trái phiếu dài hạn bất ngờ tăng mạnh lên mức cao nhất trong nhiều thập kỷ. Trước diễn biến này, Bộ Tài chính Nhật Bản đã nhanh chóng can thiệp bằng cách đề xuất phát hành nhiều trái phiếu ngắn hạn hơn, nhằm giảm bớt rủi ro và làm dịu tâm lý lo ngại của nhà đầu tư. Động thái này giúp ổn định thị trường và tránh nguy cơ các biến động trên thị trường trái phiếu lan rộng, đồng thời cho thấy sự thay đổi trong chiến lược quản lý nợ công của Nhật trong bối cảnh lạm phát và biến động toàn cầu tăng cao.

Thị trường trái phiếu Mỹ đã có phản ứng mạnh mẽ ngay sau khi cựu Tổng thống Donald Trump áp dụng các mức thuế đối ứng vào tháng 4, một chính sách không được thị trường đón nhận tích cực. Các nhà đầu tư nước ngoài, vốn là nhóm mua chính trong các phiên đấu thầu trái phiếu kỳ hạn ba năm, đã bất ngờ “án binh bất động,” khiến phiên đấu giá trở nên thiếu sức hút. Trước áp lực này, chính quyền Trump đã quyết định tạm ngừng thuế quan trong 90 ngày nhằm hạ nhiệt thị trường. Sự kiện này cho thấy sự nhạy cảm cao của thị trường trái phiếu Mỹ với các chính sách thương mại và cảnh báo về những rủi ro tiềm tàng trong bối cảnh nợ công ngày càng gia tăng.

Tuần trước, thị trường trái phiếu Mỹ đón nhận sự phản ứng yếu ớt khi trái phiếu kỳ hạn 20 năm mới được phát hành, với lượng nhà đầu tư tham gia khá hạn chế. Kết quả là giá trái phiếu giảm và đồng USD cũng ghi nhận mức giảm đáng kể. Tín hiệu này cho thấy nhà đầu tư đang trở nên thận trọng hơn trước các rủi ro tài chính liên quan đến Mỹ, nhất là trong bối cảnh chính phủ đang tìm cách thông qua một gói chi tiêu công lên tới hơn 3 nghìn tỷ USD trong thập kỷ tới. Gói chi tiêu lớn này sẽ khiến nợ công sẽ tăng cao, khiến các nhà đầu tư càng dè dặt hơn khi quyết định đầu tư vào trái phiếu chính phủ Mỹ.

Theo chuyên gia George Saravelos của Deutsche Bank, Mỹ đang đối mặt với hai lựa chọn để giải quyết áp lực từ thị trường trái phiếu. Thứ nhất, Quốc hội cần sửa đổi dự luật chi tiêu để chính sách tài khóa trở nên nghiêm ngặt và đáng tin cậy hơn, nhằm tăng niềm tin của nhà đầu tư. Thứ hai, nếu không có sự điều chỉnh này, giá trị thực của nợ công Mỹ tính theo ngoại tệ có thể phải giảm mạnh, tức đồng USD mất giá đáng kể để làm nợ Mỹ trở nên hấp dẫn hơn với nhà đầu tư nước ngoài. Dù chọn phương án nào, thị trường cũng được cảnh báo sẽ trải qua nhiều biến động và bất ổn trong thời gian tới.

Trước đây, các thâm hụt ngân sách của chính phủ thường không gây lo ngại lớn trên thị trường tài chính, miễn là chúng vẫn trong mức kiểm soát. Tuy nhiên, hiện tại tình hình đã thay đổi, khi các nhà đầu tư bắt đầu nhận thấy thâm hụt trở thành một rủi ro thực sự, khiến tâm lý thị trường trở nên bất ổn hơn. Đáng chú ý, châu Âu, đặc biệt là Đức, vẫn đang tránh được những áp lực này nhờ mức vay nợ cao có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đồng euro mạnh lên như một lựa chọn thay thế cho đồng USD, giúp kiểm soát lạm phát hiệu quả. Điều này cho thấy không phải tất cả các khoản vay đều bị phản đối, nhưng ở nhiều thị trường then chốt khác, thâm hụt ngân sách giờ đây đang trở thành vấn đề cấp bách cần được giải quyết.

Chuyên gia Dario Perkins nhận định rằng, những nhà đầu tư vốn bi quan về kinh tế vĩ mô sẽ không bao giờ yên tâm dù lợi suất trái phiếu tăng hay giảm. Khi lợi suất giảm, họ lo ngại về nguy cơ suy thoái, còn khi lợi suất tăng như hiện nay, mối lo chuyển sang khủng hoảng tài khóa. Mặc dù Perkins không hoàn toàn đồng tình với quan điểm này, nhưng rõ ràng ở nhiều thị trường lớn, các nhà đầu tư trái phiếu đang dần mất kiên nhẫn với chính sách vay nợ dễ dãi của chính phủ. Điều này có thể khiến dòng vốn dịch chuyển từ cổ phiếu sang trái phiếu với lợi suất hấp dẫn hơn, tạo ra rủi ro cho thị trường chứng khoán. Hiện thị trường Mỹ vẫn chưa phản ánh đầy đủ rủi ro này nhờ sự hỗ trợ từ nhà đầu tư cá nhân, nhưng năm nay đã cho thấy tâm lý thị trường có thể thay đổi rất nhanh. Các nhà “canh giữ trái phiếu” nhiều khả năng sẽ là nguyên nhân chính tạo nên những biến động lớn trong thời gian tới.