Các mức thuế quan cao được Tổng thống Trump công bố vào ngày 2/4 và làn sóng trả đũa từ các nước đối tác đang tạo ra làn sóng hỗn loạn trên khắp thị trường tài chính toàn cầu. Khi Sàn giao dịch chứng khoán New York mở cửa vào ngày 7/4, chỉ số S&P 500 tiếp tục lao dốc, tiệm cận ngưỡng "bear market". Nếu kết thúc phiên với mức sụt giảm hơn 4%, đây sẽ là đợt giảm ba ngày liên tiếp mạnh nhất kể từ năm 1987, thậm chí còn tồi tệ hơn cả những giai đoạn đen tối nhất sau sự sụp đổ của Lehman Brothers năm 2008 hay bất kỳ thời điểm nào trong đại dịch COVID-19. Tại Hồng Kông, chỉ số Hang Seng đã sụt giảm hơn 13% chỉ trong một ngày 7/4, đánh dấu phiên giảm điểm tồi tệ nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997.

Liệu Tổng thống Trump có lo lắng về sự sụp đổ của thị trường? Có vẻ như không. Trên nền tảng mạng xã hội cá nhân vào ngày 4/4, ông đã chia sẻ lại một đoạn video tuyên bố rằng ông đang cố ý làm sụp đổ thị trường chứng khoán nhằm hạ lãi suất trái phiếu chính phủ, qua đó cho phép tái cấp vốn nợ công với chi phí thấp hơn. Sau kỳ nghỉ cuối tuần chơi golf tại Florida, ông đưa ra lời giải thích khác trên chuyến bay trở về Washington: "Tôi không mong muốn bất cứ điều gì suy giảm," ông phát biểu, với Scott Bessent - vị Bộ trưởng Tài chính Mỹ đứng im lặng phía sau. "Nhưng đôi khi bạn phải uống thuốc đắng để chữa bệnh."

Mục tiêu thực sự trong các chính sách của ông Trump chưa bao giờ thực sự rõ ràng. Liệu các biện pháp thuế quan của ông có nhằm khắc phục tình trạng thiếu hụt ngân sách chính phủ, thúc đẩy hợp tác về vấn đề buôn bán ma túy, hay xóa bỏ những rào cản bất công đối với hàng xuất khẩu Mỹ? Vào ngày 6/4, vấn đề ông nhấn mạnh là thâm hụt thương mại của Mỹ - không chỉ là mất cân bằng tổng thể với toàn thế giới, mà còn là thâm hụt song phương với từng đối tác thương mại cụ thể. Theo ông, các rào cản của châu Âu đối với hàng xuất khẩu Mỹ đã lấy đi rất nhiều của cải của nước Mỹ. Ông còn khẳng định rằng ngay cả khi đạt được thỏa thuận để gỡ bỏ thuế quan, điều đó vẫn chưa đủ để bù đắp cho những mất cân bằng thương mại trong quá khứ.

Đối với các nền kinh tế khác, ông cũng tỏ ra cứng rắn không nhân nhượng. "Chúng ta có thâm hụt nghìn tỷ USD với Trung Quốc," ông tuyên bố, mặc dù con số này không chính xác. (Thực tế, con số thâm hụt thương mại với Trung Quốc, bao gồm cả dịch vụ, chỉ là 263 tỷ USD trong năm 2024). "Trừ khi chúng ta giải quyết được vấn đề đó, tôi sẽ không đồng ý bất kỳ thỏa thuận nào."

Chủ tịch Tập Cận Bình - nhà lãnh đạo Trung Quốc - dường như cũng không sẵn sàng nhượng bộ. Vào ngày 4/4, chính phủ của ông đã đáp trả "hành vi bắt nạt" của Mỹ bằng các biện pháp phản công thương mại riêng. Trung Quốc công bố mức tăng thuế 34% đối với hàng hóa Mỹ, tương ứng chính xác với mức tăng mà ông Trump đã áp dụng vào ngày 2/4. Bắc Kinh cũng mở rộng danh sách các công ty Mỹ bị hạn chế đầu tư hoặc đưa vào diện điều tra chống độc quyền, đồng thời siết chặt xuất khẩu sang Mỹ 7 loại kim loại đất hiếm quan trọng.

Vào ngày 7/4, Nhân dân Nhật báo - cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc - đăng tải một bài viết thể hiện sự kiên nhẫn về cuộc chiến thương mại trên trang nhất. Bài báo khẳng định Trung Quốc vẫn còn dư địa để nới lỏng chính sách tiền tệ và mở rộng kích thích tài khóa nếu cần thiết. Bài viết còn nhấn mạnh rằng cộng đồng quốc tế giờ đây việc nhận ra tính ổn định và dự đoán được của Trung Quốc đã biến quốc gia này thành nơi trú ẩn an toàn trước "sự bất ổn" từ Mỹ. "Bầu trời sẽ không sụp đổ," tờ báo trấn an độc giả.

Tuy nhiên, các nhà đầu tư dường như không bị thuyết phục bởi thông điệp này. Khi thị trường Trung Quốc mở cửa trở lại vào ngày 7/4 sau kỳ nghỉ lễ kéo dài 3 ngày, giá cổ phiếu đã lao dốc không phanh. Nhiều mã chứng khoán nhanh chóng chạm ngưỡng giảm giá tối đa hàng ngày là 10%. Vào buổi chiều, Central Huijin - chi nhánh trong nước của quỹ đầu tư quốc gia Trung Quốc - đã phải thông báo tăng mua cổ phần nhằm hỗ trợ thị trường. Động thái này đã giúp hạn chế mức giảm xuống còn chưa đến 8% trên thị trường Thượng Hải khi kết thúc phiên giao dịch. Tuy nhiên, Chỉ số Hang Seng Tech - vốn đã tăng trưởng mạnh mẽ trong những tháng gần đây nhờ làn sóng lạc quan mới về tiềm năng trí tuệ nhân tạo của Trung Quốc - đã sụt giảm hơn 17%, mức giảm kỷ lục kể từ khi ra mắt cách đây gần năm năm.

Tình trạng sụp đổ nghiêm trọng cũng lan rộng khắp các thị trường châu Á. Tại Nhật Bản, chỉ số Topix giảm hơn 7%, tương tự như chỉ số Straits Times của Singapore. Đáng chú ý, Singapore là quốc gia phụ thuộc mạnh mẽ vào thương mại quốc tế, với kim ngạch xuất khẩu (trong đó nhiều mặt hàng có giá trị gia tăng từ nước ngoài) chiếm tới hơn 170% GDP. Trong một bài phát biểu truyền hình, Thủ tướng Lawrence Wong đã so sánh các biện pháp thuế quan mới của Mỹ với làn sóng bảo hộ thương mại từng xuất hiện trong thập niên 1930. "Sự bình yên và ổn định toàn cầu mà chúng ta từng biết đến sẽ không sớm trở lại," ông nhấn mạnh. "Chúng ta không thể kỳ vọng rằng các quy tắc bảo vệ quốc gia nhỏ sẽ vẫn được tôn trọng." Tại châu Âu, chỉ số Euro Stoxx 50 giảm thêm 4%, nâng tổng mức sụt giảm lên hơn 12% kể từ khi gói thuế quan của ông Trump được công bố.

Nỗi lo về một cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu cũng nhanh chóng lan sang thị trường hàng hóa. Giá dầu thô WTI đã rơi xuống dưới mức 60 USD/thùng, giảm mạnh từ mức 71 USD trước thời điểm công bố thuế quan.

Liệu còn bao nhiêu khó khăn và thách thức phía trước? Tuần trước, các nhà đầu tư cá nhân đã tỏ ra dũng cảm khi mua vào cổ phiếu Mỹ ngay cả khi giá trị của chúng lao dốc. Theo số liệu từ JPMorgan Chase, các nhà giao dịch cá nhân đã mua vào 4.7 tỷ USD cổ phiếu trong ngày hỗn loạn 3/4, đánh dấu dòng tiền đổ vào hàng ngày lớn nhất trong một thập kỷ qua. Nhưng liệu tinh thần dũng cảm này có thể trụ vững sau hai ngày tổn thất tiếp theo?

Vào tháng 2, các nhà môi giới Mỹ báo cáo khoản nợ ký quỹ lên tới 918 tỷ USD - đây là các khoản vay được sử dụng để mua chứng khoán. Trong đợt bán tháo lớn, các bên cho vay thường đưa ra yêu cầu ký quỹ bổ sung, đòi hỏi thêm tài sản thế chấp để bù đắp tổn thất của người vay. Nếu thiếu tiền mặt để đáp ứng yêu cầu, ngay cả những nhà đầu tư lạc quan nhất cũng buộc phải bán ra. Ở quy mô lớn, những yêu cầu này có thể làm trầm trọng thêm vòng xoáy giảm giá, khi việc bán ra bắt buộc đẩy giá xuống thấp hơn, buộc người khác cũng phải bán theo.

Giữa cơn bão tài chính toàn cầu, một vài cổ phiếu vẫn giữ được sự ổn định đáng ngạc nhiên. Tại Nhật Bản, Oriental Land Company chỉ giảm chưa đến 1%. Công ty bất động sản này nổi tiếng nhất với việc điều hành khu nghỉ dưỡng Tokyo Disney. Và có vẻ như chỉ có Donald Duck mới có thể đứng vững trước cơn bão do Tổng thống Donald Trump tạo ra.