Hệ thống tài chính toàn cầu đang gặp nhiều thách thức, đặc biệt là tại các khu vực ngoài nhóm quốc gia phát triển như Đông Âu, Mỹ Latinh và Châu Phi, nơi nhiều người và doanh nghiệp ngày càng bị cô lập khỏi mạng lưới thanh toán quốc tế. Mặc dù cần thiết, những biện pháp trừng phạt nghiêm khắc đã vô tình khiến các ngân hàng rút lui khỏi các khu vực có rủi ro cao, gây thiệt hại cho thương mại và tăng trưởng kinh tế. Hậu quả là nhiều doanh nghiệp tại các quốc gia này đối mặt với chi phí giao dịch cao, việc làm giảm sút và sự cô lập khỏi thị trường toàn cầu. Trong bối cảnh đó, công nghệ tiền điện tử được coi là một giải pháp tiềm năng, giúp cải thiện hệ thống thanh toán xuyên biên giới, làm giảm chi phí và rủi ro cho các giao dịch tài chính, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế toàn cầu.

Tiền điện tử không chỉ là một công cụ đầu cơ mà còn có tiềm năng thay đổi cách hệ thống tài chính toàn cầu hoạt động. Các quan chức tài chính quốc tế hiện đang nghiên cứu việc áp dụng công nghệ blockchain để thiết kế một hệ thống thanh toán mới, nhằm kết nối các quốc gia trên thế giới một cách mượt mà hơn, ít tốn kém và hiệu quả hơn. Hệ thống này có thể giúp khắc phục những vấn đề hiện tại trong thanh toán xuyên biên giới, nơi các giao dịch thường bị trì hoãn do sự khác biệt về quy trình và quy định giữa các ngân hàng. Quan trọng hơn, nó có thể giảm thiểu các chi phí giao dịch đang đè nặng lên những quốc gia đang phát triển, nơi mà việc chuyển tiền thường mất phí cao. Tuy nhiên, để những lợi ích này trở thành hiện thực, các chính phủ và tổ chức tài chính cần phối hợp chặt chẽ, đưa ra những quy định phù hợp và hỗ trợ mạnh mẽ cho quá trình phát triển. Điều này sẽ không chỉ giúp tạo ra một hệ thống thanh toán toàn cầu hiệu quả hơn mà còn mang lại lợi ích thiết thực cho hàng tỷ người trên toàn thế giới.

Kể từ cuộc tấn công khủng bố ngày 11/9 năm 2001, các cơ quan tài chính toàn cầu đã áp dụng các yêu cầu xác minh nghiêm ngặt đối với các ngân hàng xử lý các khoản thanh toán quốc tế. Để ứng phó, các ngân hàng đại lý này đã rút lui khỏi các khu vực mà họ cho là quá rủi ro, đặc biệt là ở các quốc gia có thu nhập thấp. Việc tiếp cận bị hạn chế đã gây ra hậu quả thực sự: Theo một ước tính, các nhà xuất khẩu bị ảnh hưởng ở châu Âu mới nổi đã giảm việc làm trung bình hơn 10%.

Việc gửi tiền đến và đi từ một số nơi trên thế giới đang trở nên khó khăn hơn

Hệ thống thanh toán quốc tế hiện tại đang đối mặt với nhiều trở ngại lớn, từ quy trình phức tạp đến chi phí cao. Khi một cá nhân hoặc doanh nghiệp muốn thực hiện giao dịch xuyên biên giới, họ phải đối mặt với chuỗi các ngân hàng trung gian, mỗi ngân hàng đều có quy tắc, sổ sách và hệ thống riêng, dẫn đến sự chậm trễ và chi phí tăng cao. Việc chuyển đổi tiền tệ giữa các quốc gia cũng tiềm ẩn rủi ro, gây khó khăn cho việc giao dịch một cách nhanh chóng và an toàn. Những người di cư gửi tiền về quê hương thường phải trả phí cao, đôi khi vượt quá 6%, làm tăng gánh nặng chi phí lên hàng chục tỷ USD mỗi năm. Trong bối cảnh đó, công nghệ tiền điện tử xuất hiện như một giải pháp tiềm năng, có thể làm thay đổi hoàn toàn cách chúng ta thực hiện giao dịch quốc tế, giảm chi phí, tăng tốc độ và mang lại lợi ích lớn cho các quốc gia đang phát triển.

Chi phí gửi tiền qua các quốc gia khác nhau đang tăng mạnh

Hiện nay, hệ thống thanh toán quốc tế vẫn phụ thuộc vào nhiều quy trình thủ công và trung gian, khiến cho giao dịch trở nên chậm chạp và tốn kém. Tiền và các tài sản tài chính, ngay cả khi ở dạng điện tử, vẫn cần qua tay nhiều tổ chức trung gian với những quy tắc và hệ thống khác nhau, dẫn đến sự chậm trễ, rủi ro và chi phí cao. Tuy nhiên, công nghệ tiền điện tử đang mang đến một giải pháp tiềm năng, giúp các giao dịch trở nên nhanh chóng và tiết kiệm hơn. Thay vì cần sự can thiệp của con người, các tài sản tài chính có thể được chuyển đổi thành mã thông báo kỹ thuật số và di chuyển trên một nền tảng chung, nơi các ngân hàng chia sẻ dữ liệu, duy trì một sổ cái chung và tiếp cận tiền kỹ thuật số do các ngân hàng trung ương phát hành. Quy trình này sẽ tự động hóa việc chuyển tiền và chuyển đổi tiền tệ, loại bỏ những chậm trễ và rủi ro không cần thiết, mang lại hiệu quả cao hơn cho hệ thống tài chính toàn cầu.

Mặc dù nền tảng như vậy có vẻ xa vời, nhưng các nhà hoạch định chính sách đã và đang nỗ lực xây dựng nó. Các nhà kinh tế tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã công bố một khái niệm chi tiết và Ngân hàng Thanh toán Quốc tế đã tiến hành thử nghiệm. Gần đây nhất, bảy ngân hàng trung ương (bao gồm Fed, BoE và BoJ) cùng hơn 40 tổ chức tài chính (bao gồm Deutsche Bank và JPMorgan Chase) đã tham gia nỗ lực của BIS để thử nghiệm một mô hình hoạt động.

Mặc dù công nghệ tiền điện tử hứa hẹn cải thiện hệ thống thanh toán toàn cầu, nhưng việc triển khai nó còn nhiều thách thức. Các quốc gia và tổ chức tài chính phải đối mặt với những câu hỏi về cách quản lý nền tảng mới, xác định ai có quyền truy cập, những loại tài sản nào sẽ được giao dịch và cách giải quyết tranh chấp. Ngoài ra, các thị trường tài chính có thể không lựa chọn công nghệ tối ưu nhất nếu điều đó đe dọa các lĩnh vực kinh doanh truyền thống như ký quỹ, ngoại hối và chuyển tiền. Do đó, vai trò của các ngân hàng trung ương và các nhà chức trách tài chính là rất quan trọng. Họ cần tham gia sâu vào quá trình phát triển này để định hướng hệ thống mới theo lợi ích chung của toàn xã hội, bởi hệ thống thanh toán không chỉ là lợi ích riêng của các tổ chức tài chính mà còn là một lợi ích công cộng ảnh hưởng đến hàng tỷ người. Nếu được cải thiện, nó sẽ giúp giao dịch trở nên nhanh chóng, an toàn và hiệu quả hơn cho mọi người.