Tình hình hiện nay

Bộ trưởng Năng lượng Ả Rập Xê Út, Hoàng tử Abdulaziz bin Salman, trong những tuần gần đây dường như đã đe dọa một cuộc chiến giá dầu toàn diện để kiềm chế các thành viên OPEC+ bất tuân đã không tuân thủ hạn ngạch sản xuất của liên minh.

Chiến lược này dường như đã tăng tốc vào cuối tuần. Thứ Bảy, sáu thành viên chủ chốt của Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ cộng với Nga và Kazakhstan đã đồng ý nhanh chóng đảo ngược việc cắt giảm sản lượng trong tháng thứ hai liên tiếp.

Quyết định bổ sung 411,000 thùng dầu mỗi ngày vào tháng 6 có nghĩa là từ tháng 4 đến cuối tháng tới, OPEC+ sẽ bổ sung 960,000 thùng/ngày vào thị trường.

Các nguồn tin của OPEC+ nói với Reuters rằng nhóm này có thể tiếp tục đẩy nhanh việc tăng sản lượng và đưa trở lại thị trường tới 2.2 triệu thùng mỗi ngày vào tháng 11.

Các động thái của OPEC+ đã gây sốc cho thị trường, kéo giá dầu thô Brent chuẩn xuống dưới 60 USD/thùng vào thứ Hai, một ngưỡng mà dưới đó nhiều nhà sản xuất sẽ gặp khó khăn trong việc kiếm lời.

Thậm chí còn đáng ngại hơn, giá dầu tương lai từ tháng 10 trở đi hiện đang trong cấu trúc contango, theo đó giá dầu thô cho giao hàng tương lai giao dịch ở mức cao hơn giá hợp đồng cho giao hàng gần hơn, cho thấy kỳ vọng của thị trường về tình trạng dư cung dài hạn.

Điều này có khả năng khiến các nhà sản xuất dầu phải suy nghĩ kỹ trước khi đầu tư vào sản xuất mới, và có thể khiến nhiều nhà sản xuất dầu đá phiến chu kỳ ngắn của Mỹ cắt giảm hoạt động.

Bình mới rượu cũ

Về bề ngoài, đây trông giống như một mô hình quen thuộc. Năm 2014, Ả Rập Xê Út đã phát động cuộc chiến giành thị phần để bóp nghẹt sản lượng dầu đá phiến đang tăng vọt của Mỹ. Năm 2020, nước này đã đụng độ với Nga vào thời điểm đỉnh điểm của đại dịch virus corona.

Và ngày nay, vương quốc này đang cho phép nhiều nguồn cung hơn tràn vào thị trường vào thời điểm mà họ không hài lòng với Kazakhstan, Iraq và có thể cả Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất vì đã liên tục vượt quá hạn ngạch sản xuất theo thỏa thuận cung cấp của OPEC+.

Nhưng thực trạng hiện nay lại không như vậy.

hìn chung Riyadh đã đạt được mục đích trong cuộc chiến giá dầu 2014-16, làm giảm nguồn cung toàn cầu và tăng cường kiểm soát thị trường của Ả Rập Xê Út, tương tự như cuộc tranh cãi năm 2020, vốn khiến Ả Rập Xê Út và Nga đều kiềm chế sản lượng và đồng ý phối hợp hoạt động trong tương lai.

Nhưng lần này Ả Rập Xê Út phải đối mặt với một vấn đề lớn. Chiến lược tăng cung của họ có thể thất bại trong việc tạo ra phản ứng cầu phù hợp, một thành phần thiết yếu của bất kỳ cuộc chiến giá dầu thành công nào.

Theo lịch sử, giá dầu thấp hơn đã tạo ra nhu cầu cao hơn, đặc biệt là ở các thị trường nhạy cảm về giá ở châu Á và Hoa Kỳ. Nhu cầu toàn cầu đã tăng gần 2 triệu thùng/ngày vào năm 2015, cao hơn mức trung bình 1.3 triệu thùng/ngày của thập kỷ trước, theo dữ liệu từ Cơ quan Năng lượng Quốc tế.

Tuy nhiên, mức giảm 20% giá dầu kể từ đầu năm nay được cho là phần lớn do những lo ngại về triển vọng nhu cầu toàn cầu do cuộc chiến thương mại của Tổng thống Mỹ Donald Trump, đặc biệt là căng thẳng với Trung Quốc.

Hoạt động vận tải hàng hóa chậm lại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới và cảnh báo từ các tập đoàn đa quốc gia lớn cho thấy căng thẳng có thể kéo dài trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.

Vì vậy, không có gì đảm bảo rằng việc giá dầu giảm mạnh sẽ kích thích sự gia tăng nhu cầu đáng kể.

Thay vào đó, các nhà sản xuất có thể phải cạnh tranh để giành thị phần trong miếng bánh nhu cầu dầu ngày càng nhỏ lại. Điều này có thể gây ra thêm biến động giá và đe dọa làm suy yếu quyền kiểm soát thị trường lâu dài của Riyadh.

Có lẽ một sự so sánh tốt hơn có thể được rút ra từ cuối năm 1997, khi OPEC tăng mạnh hạn ngạch sản xuất của các thành viên chỉ vài tháng trước khi cuộc khủng hoảng tài chính châu Á xảy ra, dẫn đến giá dầu giảm 50% trong 12 tháng tiếp theo khi nhu cầu sụt giảm.

Khả năng chống chịu biến động

Các quan chức của nước này đã nói với những người tham gia thị trường trong các cuộc gặp kín rằng vương quốc này sẵn sàng và có khả năng chống chọi với đợt giảm giá.

Điều này một phần nhờ vào khả năng tiếp cận nợ của đất nước. Quỹ Đầu tư Công (PIF) của Ả Rập Xê Útđã huy động được 11 tỷ USD từ sukuk, hay trái phiếu Hồi giáo, cho đến năm nay và đang tìm cách huy động thêm tới 2 tỷ USD trong những tuần tới, theo Reuters.

Nhưng Riyadh có khả năng sẽ phải hy sinh rất nhiều để chống chọi với việc giá giảm kéo dài.

Mặc dù chi phí sản xuất dầu của nước này thuộc hàng thấp nhất thế giới, nhưng nước này cũng cần giá dầu thô trên 90 USD/thùng để cân bằng ngân sách quốc gia, theo đánh giá của Quỹ Tiền tệ Quốc tế về ngân sách năm 2025.

Và sự yếu kém kéo dài của thị trường có thể khiến các thành viên OPEC+ bất an. Điều đó có nguy cơ phá vỡ một liên minh đã trở thành nguyên tắc trung tâm trong chính sách đối ngoại của Ả Rập Xê Út trong những năm gần đây.

Vì vậy, Ả Rập Xê Út có thể bắt đầu một cuộc chiến giá dầu, nhưng với Washington hiện là yếu tố lớn nhất trong bài toán nguồn cầu, Riyadh có thể sẽ gặp khó khăn để chiến thắng.